Charakterystyka Gminy Wielka Wieś

Gmina Wielka Wieś położona jest w województwie małopolskim, w odległości około 15 km od centrum Krakowa, na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Jest jedną z 17 gmin powiatu krakowskiego ziemskiego graniczącą od południa z gminą Kraków, od północy z gminami Jerzmanowice-Przeginia i Skała, od zachodu z gminą Zabierzów natomiast od wschodu z gminą Zielonki.

Gmina Wielka Wieś to gmina o charakterze podmiejskim. Jej powierzchnia wynosi 48,3 km2 i zameldowanych jest w niej 13 832 (stan na 31.12.2022 r.) mieszkańców, skupionych w 12 sołectwach: Bębło, Będkowice, Biały Kościół, Czajowice, Giebułtów, Modlnica, Modlniczka, Prądnik Korzkiewski, Szyce, Tomaszowice, Wielka Wieś, Wierzchowie.

Miejscowością największą pod względem powierzchni są Będkowice (598,78 ha.), natomiast do najbardziej licznych pod względem mieszkańców należą sołectwa Modlnica (2533 mieszkańców), Modlniczka (2043), Giebułtów (1551), Wielka Wieś (1481) i Bębło (1372).

Mieszkańcy gminy stanowią około 3,7% mieszkańców powiatu krakowskiego oraz 0,28% mieszkańców województwa małopolskiego. Gęstość zaludnienia na terenie gminy wynosi 286 osób/km2.

Obszar gminy jest jednym z najbardziej ciekawych i urokliwych terenów w tak bliskim otoczeniu Krakowa. Położenie w rejonie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, piękne dolinki jurajskie, liczne wapienne formy skalne o oryginalnych kształtach (m.in.: Maczuga Herkulesa, Iglica, Sokola Skała), jaskinie oraz bujna roślinność decydują o jej atrakcyjności krajoznawczej i turystycznej.

Znacząca część gminy leży na Płaskowyżu Ojcowskim, o falistej powierzchni, obniżającej się w kierunku południowo-wschodnim, urozmaiconej ostańcami skalnymi, z występującymi u ich podstaw jaskiniami. Skłon płaskowyżu łagodnie opada w stronę doliny Wisły w rejonie Krakowa, tworząc płaskie garby, przedzielone nieckowatymi dolinkami.

Najdalej na południe wysunięta część gminy (Modlniczka) znajduje się w obrębie Rowu Krzeszowickiego, który od Płaskowyżu Ojcowskiego oddzielony jest stromym progiem, rozciętym krótkim skalnym wąwozem w rejonie przysiółka Podskalany. Dodatkowym urozmaiceniem rzeźby gminy są głębokie doliny potoków, rozcinające południową część Płaskowyżu Ojcowskiego. Najbardziej atrakcyjne krajobrazowo elementy rzeźby obszaru gminy wiążą się z występowaniem zjawisk krasowych: głębokich jarów i dolin o zboczach zwieńczonych skałkami, ostańców skalnych na wierzchowinie, źródeł krasowych i jaskiń.

• Powierzchnia gminy wynosi 48,3 km2.
• Liczba mieszkańców : ponad 11 tys.
• Podział terytorialny: 12 sołectw

Krajobraz

Obszar gminy jest jednym z najbardziej ciekawych i urokliwych terenów w tak bliskim otoczeniu Krakowa. Położenie w rejonie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, piękne dolinki jurajskie, liczne wapienne formy skalne o oryginalnych kształtach (m.in.: Maczuga Herkulesa, Iglica, Sokola Skała), jaskinie oraz bujna roślinność decydują o jej atrakcyjności krajoznawczej i turystycznej.

Znacząca część gminy leży na Płaskowyżu Ojcowskim, o falistej powierzchni, obniżającej się w kierunku południowo-wschodnim, urozmaiconej ostańcami skalnymi, z występującymi u ich podstaw jaskiniami. Skłon płaskowyżu łagodnie opada w stronę doliny Wisły w rejonie Krakowa, tworząc płaskie garby, przedzielone nieckowatymi dolinkami.

Najdalej na południe wysunięta część gminy (Modlniczka) znajduje się w obrębie Rowu Krzeszowickiego, który od Płaskowyżu Ojcowskiego oddzielony jest stromym progiem, rozciętym krótkim skalnym wąwozem w rejonie przysiółka Podskalany. Dodatkowym urozmaiceniem rzeźby gminy są głębokie doliny potoków, rozcinające południową część Płaskowyżu Ojcowskiego.

Najbardziej atrakcyjne krajobrazowo elementy rzeźby obszaru gminy wiążą się z występowaniem zjawisk krasowych: głębokich jarów i dolin o zboczach zwieńczonych skałkami, ostańców skalnych na wierzchowinie, źródeł krasowych i jaskiń.

Klimat

Gmina Wielka Wieś należy do piętra klimatycznego umiarkowanie ciepłego. Na terenie gminy średnia temperatura roczna waha się od 7,2° do 8,0° C, a opady roczne wynoszą 700-750 mm. Okres wegetacyjny trwa około 220 dni.

W związku z bogatą rzeźbą terenu obszar gminy odznacza się dużym zróżnicowaniem mezoklimatycznym. Na wierzchowinie klimat jest wyraźnie chłodniejszy niż na terenach niżej położonych. Jednak drobne wahania temperatur powietrza są tutaj znacznie mniej zróżnicowane niż w dolinach. Wyższa jest suma opadów rocznych, a teren ten jest dobrze przewietrzany (zimą występują często silne wiatry kierunków północno-zachodnich i wschodnich powodujące zamiecie śnieżne i zaspy). Natomiast mezoklimat dolin jurajskich jest bardzo zróżnicowany – zarówno w zakresie wahań dobowych temperatury, jak i nasłonecznienia oraz wilgotności. Pozostałe tereny reprezentują mezoklimaty pośrednie miedzy oboma skrajnymi typami.

Dla rolnictwa najkorzystniejszy pod względem klimatycznym jest rejon skłonu wyżyny. Okolica ta jest najcieplejsza, z długim okresem bezprzymrozkowym, o dobrych warunkach nasłonecznienia i wilgotności. Rejon ten jest również najbardziej korzystny klimatycznie dla mieszkańców. Dobre, choć uciążliwe zimą warunki, panują także na terenach wierzchowiny w północnej części gminy.

Gleby

Na obszarze gminy dominują gleby wytworzone z lessów. Wśród nich największe powierzchnie zajmują gleby brunatne i płowe różnych odmian, które stanowią większość gruntów uprawnych. Najbardziej żyzne lessowe czarnoziemy zajmują niewielkie powierzchnie w Wielkiej Wsi i Modlnicy, natomiast w Rowie Krzeszowickim i na Pasterniku (Modlniczka) występują słabe czarne ziemie na podłożu piaszczystym. Na zboczach dolin przeważają żyzne gleby brunatne deluwialne, namyte przez procesy erozyjne z miejsc wyżej położonych. Z kolei szersze, płaskie dna dolin zajmują mady wytworzone z mułków lessowych.

Pod względem przydatności rolniczej gleb dominuje kompleks 2 – pszenny dobry na glebach klasy III a i IV a. Na najlepszych czarnoziemach, klasy II w Modlnicy i Modlniczce niewielkie powierzchnie zajmuje kompleks 1 – pszenny bardzo dobry.

Na terenach o większych spadkach dominuje kompleks 3 - pszenny wadliwy, trudny do uprawy. Natomiast kompleksy 5 i 6 żytnio-ziemniaczane, dobre i słabe są domeną podmokłych czarnych ziem występujących na podłożu piaszczystym w Modlniczce.

Rolnictwo

Gmina Wielka Wieś dawniej typowo rolnicza w coraz większym stopniu zmienia swój charakter na podmiejski. Na terenie gminy prowadzone i planowane są inwestycje z zakresu infrastruktury drogowej oraz przewidywany jest dalszy rozwój budownictwa mieszkaniowego, co w rezultacie prowadzić będzie do dalszego zatracania rolniczych zasobów.
Zgodnie z danymi z powszechnego spisu rolnego z 2002 roku ogólna powierzchnia gruntów w gospodarstwach rolnych wynosi 3616 ha.
Grunty orne zajmują 69,2 % gruntów gospodarstw rolnych, łąki 12,1%, sady 3,1 %, natomiast pastwiska zaledwie 1,3 %.

Gmina Wielka Wieś charakteryzuje się, typowym dla województwa małopolskiego, rozdrobnieniem agrarnym. W gminie istnieje 2177 gospodarstw rolnych, z czego 97,5 % (2091 gospodarstw) stanowią gospodarstwa, których powierzchnia nie przekracza 5 ha.

Gospodarstwa o powierzchni 10 i więcej hektarów stanowią zaledwie 0, 46 % wszystkich gospodarstw, co daje gminie 110 lokatę w województwie.

Obszerniejsza charakterystyka Gminy dostępna jest w opracowaniach strategicznych