Stanowiska archeologiczne znajdujące się w Bęble (znaleziska w schronisku skalnym w Żytniej Skale i na stanowisku otwartym), w Będkowicach (wczesnośredniowieczne grodzisko na skałce Sokolica nad Doliną Będkowską; kopiec prehistoryczny), w Wierzchowiu (znaleziska w Jaskini Wierzchowskiej Górnej) świadczą o tym, że teren dzisiejszej gminy Wielka Wieś to obszar zasiedlany już od najdawniejszych czasów. Odnotowano tu bowiem liczne ślady osadnictwa wielokulturowego zaczynające się od epoki paleolitu.
W Giebułtowie archeolodzy odkryli trzy stanowiska badawcze:
- osadę neolityczną datowaną na piąte tysiące p. n. e. (1)
- tak zwany „grób książęcy” którego pochodzenie określono na II wiek n. e. (2)
- cmentarzysko szkieletowe datowane na przełom wieku XI/XII (3)
- znaleziska przedmiotów brązowych dokonane przez mieszkańców
Giebułtowa w latach 30 XX wieku. (4)
Te znaleziska i chrześcijański charakter pochówków na cmentarzysku szkieletowym (patrz przypis 3) pozwoliły określić lokalizację kościoła ufundowanego przez księcia Władysława Hermana w roku 1086. (5)
Kościół ten spłonął podczas walk jakie w naszych stronach prowadził król czeski Wacław II z Władysławem Łokietkiem. (6)
Ze zbudowanego w latach 1326–1328 (7) drugiego kościoła drewnianego pozostała do dziś krypta z grobami Giebułtowskich i Oraczowskich znajdująca się w podziemiach obecnego kościoła.
Także w Modlnicy, przy okazji budowy węzła drogowego, dokonano odkrycia śladów osady i przedmiotów pochodzących z neolitu. (8)
Najstarsze wzmianki pisane o terenach gminy pochodzą z XIII w. Wsiami wymienianymi w materiałach z tamtego okresu były: Będkowice-wieś wzmiankowana w 1329 r, Biały Kościół-wieś wzmiankowana w 1325 r, Modlniczka-wieś wzmiankowana w 1388, Modlnica-wieś wzmiankowana w 1254, a także Wierzchowie-wieś wzmiankowana w 1470.
W okresie rozbiorów teren obecnej gminy był podzielony pomiędzy dwa zabory-austriacki i rosyjski, a linia graniczna przebiegała częściowo z biegiem potoku Kluczwoda.
Odtworzone słupy graniczne z herbami i drzewami genealogicznymi domów panujących (Habsburgów i Romanowów) obejrzeć można na prywatnej posiadłości w Dolinie Kluczwoda. Z okresu rozbiorów w Szycach pozostały dwie komory celne: rosyjska i austriacka.
Pamiątkami po tym okresie m.in. z czasów Powstania Styczniowego 1863 są: pomnik-mogiła powstańców w Szycach i grób ich dowódcy na cmentarzu w Modlnicy.
W przysiółku Hamernia pozostały jeszcze zniszczone resztki kuźni, w której produkowano broń dla Powstańców Styczniowych. (9)
W czasie II Wojny Światowej na terenie dzisiejszej gminy toczyły się działania partyzanckie, w których brał udział oddział AK Skała. Przypomina o tych dniach tablica pamiątkowa umieszczona na skale we wsi Prądnik Korzkiewski.
Bogate znaleziska archeologiczne dokumentujące kilka tysiącleci osadnictwa świadczą o wyjątkowości terenów, na których my teraz mieszkamy. Zebrane materiały historyczne z okresów znacznie młodszych potwierdzają słuszność tego wniosku.
Zachęcamy Państwa Czytelników, by włączyli się w akcję uzupełniania informacji historycznych dotyczących naszych miejscowości.
Uzupełnienia, uwagi, artykuły prosimy przesyłać na adres promocja(at)wielka-wies.pl
